De Franse filosoof en politiek theoreticus Charles Montesquieu (1689) was de grondlegger van het idee van de scheiding der machten, ook wel de trias politica genoemd. Het idee was dat de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht van elkaar gescheiden moeten zijn om de maatschappij op een goede manier te laten functioneren. Montesquieu pleitte voor de decentralisatie van de macht. De drie verschillende machten mochten niet langer in handen zijn van een selecte groep van adelijken en geestelijken. Daarbij moest voorkomen worden dat één van de machten de overhand zou krijgen. Ze moesten elkaar kunnen controleren. Hetzelfde principe zit ingebakken in Bitcoin.
Wie heeft de macht binnen Bitcoin? Wie bepaalt er aan welke regels en voorwaarden een transactie en een blok van transacties moet voldoen om door het netwerk te worden gezien als Bitcoin? In dit artikel ga ik (proberen) uit te leggen hoe de scheiding der machten binnen Bitcoin is geregeld en welke rol speltheorie daarin speelt. Het machtsspel in Bitcoin speelt zich in feite af tussen drie partijen die voor hun succes allemaal van elkaar afhankelijk zijn. Ze hebben alle drie invloed op de ontwikkeling van Bitcoin, maar kunnen geen van drieën op zichzelf bepalen wat Bitcoin is.
Bitcoin is een dans tussen de ontwikkelaars, de miners en de gebruikers die voor een succesvolle uitvoering van elkaar afhankelijk zijn.
Ontwikkelaars bouwen aan nieuwe features voor Bitcoin, maar als de miners de features niet overnemen en activeren, dan gebeurt er niets mee. Miners kunnen ervoor kiezen om bepaalde features te activeren, maar als de gebruikers vervolgens geen waarde meer zien in een Bitcoin met deze features, dan verliezen miners hun omzet. Hoe minder gebruikers, hoe minder bitcoin waard wordt en dus hoe minder aantrekkelijk het wordt voor miners om bitcoin te minen. Als laatste, gebruikers kunnen wel vragen om bepaalde features, maar zonder ontwikkelaars en miners om ze te implementeren, zullen die features niet komen.
Het is deze drie-eenheid die Bitcoin zo sterk maakt. Zonder de aanwezigheid van één van deze groepen zou Bitcoin waardeloos zijn. Zou het protocol zoals wij dat kennen niet bestaan. Zonder ontwikkelaars zou het protocol zich niet ontwikkelen en de code niet werken. Zonder miners zou het netwerk niet veilig zijn. Zonder gebruikers zou een bitcoin waardeloos zijn. Het toffe aan het belang van consensus of overeenstemming tussen deze drie partijen is dat iedereen het eens moet zijn voordat er iets aan het protocol kan veranderen. Alle drie de partijen moeten het eens zijn voordat Bitcoin kan veranderen. Er is geen partij die op zichzelf kan bepalen wat Bitcoin is en tegen de rest kan zeggen dat ze het maar moeten nemen zoals het is.
De essentiële rol van bitcoins in dit systeem
Waarschijnlijk klinkt dit allemaal nog een beetje vaag en filosofisch. We gaan het nu proberen iets concreter te maken. Hoe werkt het machtsspel tussen de drie machten binnen Bitcoin nou in de praktijk?
Voor het gemak van dit artikel verstaan we onder de gebruikers alleen mensen die een full-node draaien. Een full-node is een deelnemer aan het netwerk die een volledige kopie van de Bitcoin blockchain heeft gedownload en iedere transactie en ieder blok dat aan de blockchain wordt toegevoegd persoonlijk heeft gecontroleerd. De controle van de transacties en blokken die door de miners worden samengesteld vindt plaats op basis van een gemeenschappelijke set van regels.
Bijvoorbeeld dat een blok maximaal 12.5 nieuwe bitcoins aan de miner mag toekennen en dat de bitcoins die in het blok worden uitgegeven niet eerder zijn uitgegeven.
De gemeenschappelijke set van regels bestaat uit de code die door de ontwikkelaars is geproduceerd. In de Bitcoin-gemeenschap zijn er veel meningsverschillen over hoe deze gemeenschappelijke set van regels zich zou moeten ontwikkelen. Veranderingen worden sporadisch aangenomen en zijn grotendeels afhankelijk van de gebruikers, de full-nodes.
Je kunt het draaien van een full-node vergelijken met het in huis halen van een mini-laboratorium om te controleren of een goudstuk wel echt is. Goud is bijvoorbeeld niet magnetisch, dus je houdt er als eerste een sterke magneet tegenaan om te kijken of dat een reactie oplevert. Vervolgens bijt je er eventjes in, goud is namelijk zacht en zou bijtsporen moeten achterlaten in het goud, enzovoort. Iedere full-node, iedere gebruiker van het netwerk bouwt op basis van de gemeenschappelijke regels zijn eigen onafhankelijke versie van de blockchain. Niemand hoeft op elkaar te vertrouwen en iedereen valideert alles zelf op basis van de gemeenschappelijke regels. Iedereen die met dezelfde regels werkt komt uiteindelijk op dezelfde waarheid, dezelfde versie van de blockchain uit.
Doordat iedereen binnen het netwerk met dezelfde set van regels werkt, functioneert Bitcoin zonder centrale partij die de macht in het netwerk heeft. Het netwerk komt samen door op basis van de vastgestelde regels tot één versie van de blockchain te komen. Bitcoins spelen een essentiële rol in dit proces.
Waarom is dat het geval? Miners hebben een aanzienlijke hoeveelheid tijd en energie moeten investeren in het produceren van een blok van transacties dat aan de door de gebruikers gehanteerde regels voldoet. Vervolgens presenteren ze dat blok aan het netwerk van gebruikers, de full-nodes, die controleren of het geproduceerde blok voldoet aan de door hen gehanteerde regels. Is dat het geval? Dan voegen ze het nieuwe blok toe aan hun versie van de blockchain. Het produceren van blokken kost enorm veel computerkracht, energie en dus geld. Omdat miners een aanzienlijke investering hebben gemaakt om een geldig blok te produceren, willen ze daar iets voor terugzien. Zij zorgen hiermee immers voor een belangrijk deel van de beveiliging van het netwerk. In ruil voor het produceren van een geldig blok ontvangen de miners op dit moment 12.5e bitcoin en de transactiekosten van alle transacties in het blok.
De bitcoins die miners ontvangen voor het produceren van een blok dat voldoet aan de regels van de gebruikers is hun economische prikkel om zich aan de regels te houden. Als ze zichzelf 25 bitcoins zouden toekennen in plaats van de 12.5e bitcoin die ze zich volgens de regels zouden moeten toekennen, dan zou het door hen geproduceerde blok worden afgewezen door de gebruikers. Al het werk dat miners hebben verzet om een blok te produceren zou voor niets zijn. Hoe beter de miners het netwerk dienen, hoe meer de bitcoins die ze daar in ruil voor terugkrijgen waard zijn. Miners hebben er in die zin dus baat bij om zich aan de regels te houden en niet vals te spelen. Houden ze zich niet aan de regels, dan zullen gebruikers hun blokken negeren, het netwerk kleiner worden en de waarde van bitcoins afnemen. Miners hebben een economische prikkel om eerlijk te zijn en de regels te volgen.
Hopelijk begrijp je na deze poging om de machtsverdeling binnen Bitcoin uit te leggen iets beter hoe het protocol werkt en hoe complex en tegelijkertijd geniaal het hele ecosysteem in elkaar zit. Het is mijn streven om de komende tijd wat dieper op dit onderwerp in te duiken en ook andere interessante aspecten van Bitcoin te gaan behandelen. Voor nu wil ik je vooral bedanken voor het lezen!