De digitalisering van de wereld is in volle gang. In relatief korte tijd heeft het internet de mensheid gegrepen, flink door elkaar geschud en niet meer losgelaten. Het is niet overdreven om te stellen dat een goede internetverbinding langzamerhand tot de primaire levensbehoeften hoort. Het internet heeft fysieke grenzen doen vervagen en de mogelijkheden voor communicatie en de verspreiding van informatie naar een hoger plan getild. We leven inmiddels in een wereld waarin olie door data is gepasseerd als het meest waardevolle goed dat er bestaat. Landen vechten in het schimmige digitale domein oorlogen met elkaar uit en de impact van die strijd is steeds vaker voelbaar in de fysieke wereld. Iedere beweging die we in de online- of fysieke wereld maken wordt vastgelegd. De middelen die machthebbers ter beschikking staan om hun onderdanen te controleren worden steeds talrijker en krachtiger. In dit boek wil ik het hebben over een digitaal verschijnsel dat de potentie heeft om de macht van leiders in te perken ten faveure van onze soevereiniteit. Ik wil het hebben over Bitcoin, in mijn ogen het meest onbegrepen, meest ondergewaardeerde en meest fascinerende fenomeen van deze tijd.
Bitcoin is die mysterieuze digitale munt, dat ongrijpbare stukje technologie wat door velen is weggezet als een project voor nerds en criminelen. Bitcoin is die vreemde digitale munt waarvan de koers dagelijks met enkele procenten kan fluctueren. Die vreemde digitale munt die meer energie verbruikt dan landen als Zwitserland, Denemarken en IJsland. Die vreemde digitale munt die uit het niets is ontstaan en daarom eigenlijk geen waarde kan hebben. Over die digitale munt wil ik je iets vertellen. Nu verwacht je waarschijnlijk een heel technisch verhaal, maar niets is minder waar. Om bitcoin te begrijpen is het veel belangrijker om iets te weten over geld. Geld, tijd en schaarste. Dat zijn de drie belangrijkste onderwerpen in dit boek.
Wat ik nu ga zeggen klinkt waarschijnlijk een beetje vreemd, maar tijd is misschien wel de meest pure vorm van geld die we hebben. Je staat er (hopelijk) niet op dagelijkse basis bij stil, maar iedere handeling die je verricht is in feite een investering. Je kiest ervoor om je kostbare tijd te investeren in een bepaalde activiteit. Totdat we onsterfelijk worden is tijd het meest schaarse goed dat er bestaat. De waarde die we aan onze kostbare tijd hechten hangt echter volledig af van de omstandigheden van het geval. Tijd heeft geen absolute waarde. Niets heeft een absolute waarde. Je laatste uren op aarde zou je voor geen goud (of bitcoin) doorbrengen op je werk. Veel liever zou je die tijd spenderen aan je geliefden, de mensen die dichtbij je staan. Ben je kerngezond en heb je nog jaren voor de boeg? Dan is de kans groot dat je het prima vindt om wekelijks 40 uur van je tijd te verkopen aan je werkgever. Met andere woorden, het leven is een continue afweging van waar we onze kostbare tijd het beste in kunnen investeren. Afhankelijk van de omstandigheden zijn die beslissingen gericht op het heden, op de toekomst of op een combinatie van beiden.
Het probleem met tijd is dat je niet naar de bakker kunt gaan, hem vertellen dat je vorige week 40 uur van je kostbare tijd hebt gewerkt en met een deel van die gewerkte uren een brood komt kopen. Dit is het probleem waar geld zijn bestaansrecht aan te danken heeft. Het is voor de bakker onmogelijk om te controleren of het klopt dat jij vorige week 40 uur hebt gewerkt en of je die uren niet al eerder hebt uitgegeven bij de (vegetarische) slager. Geld is uitgevonden om de waarde die we creëren met onze kostbare tijd om te zetten in iets waar we allemaal mee kunnen werken. Geld is ons collectieve geheugen. Geld is het grootboek waarmee we bijhouden wie wat heeft bijgedragen. Geld zorgt ervoor dat je niet hoeft te onthouden hoeveel uren je hebt gewerkt, hoeveel uren je al hebt uitgegeven en dat je de rest van de wereld niet hoeft te overtuigen dat alles wat je zegt de waarheid is.
Geld is zowel informatie als communicatie. Het geld dat jij op je bankrekening hebt staan is het resultaat van al jouw tijdsinvesteringen minus je uitgaven. Geld is de vertaling van onze tijd. Degene met de macht over het geld heeft dus in feite de macht over onze tijd. Op dit moment ligt de macht over het geld nog in mensenhanden en de geschiedenis heeft uitgewezen dat dit geen goede combinatie is. Het blijkt voor mensen ontzettend moeilijk om de verleiding te weerstaan om de geldpersen aan te zetten.
Dan is het nu tijd om voorzichtig bitcoin te introduceren. Bitcoin is bedacht als een onafhankelijke vorm van geld. Niemand heeft binnen het Bitcoin-ecosysteem de macht om eigenhandig nieuwe bitcoin bij te drukken. Er is ooit afgesproken dat er slechts 21 miljoen bitcoin in omloop komen en daar zal het bij blijven. Hoe dat precies werkt komt later. Bitcoin is daarmee een compleet nieuwe vorm van geld. Het is de ontdekking van absolute schaarste. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid hebben we te maken met een goed dat verifieerbaar schaars is. Bij munten als de euro en de dollar speelt het element van vertrouwen een grote rol. We moeten vertrouwen op het beleid van overheden, centrale banken en andere figuren die macht hebben over de schaarste van ons geld. Bitcoin neemt deze macht weg bij mensen, trekt het element van vertrouwen uit de vergelijking en zet daar wiskunde voor in de plaats. Bitcoin is gebaseerd op keiharde getallen in plaats van op vertrouwen.
Dit klinkt waarschijnlijk allemaal nog een beetje abstract. Om bitcoin en de waarde van een politiek-onafhankelijke vorm van geld te begrijpen, gaan we in de volgende hoofdstukken een stuk dieper in op de onderwerpen geld, tijd en schaarste. We beginnen met een reis door de geschiedenis van ons geld, welke vormen van geld hebben we door de jaren heen allemaal voorbij zien komen en waarom zijn bijna al die geldsoorten verdwenen? Wat is geld nu eigenlijk? Waarom hebben we geld nodig? En wat maakt bitcoin nu zo’n bijzondere vorm van geld? We gaan het hebben over machtsmisbruik, inflatie, het netwerkeffect, centrale banken, ons financiële systeem en nog vele andere onderwerpen die ons helpen om bitcoin beter te begrijpen.